タイ語読本 web版 บทที่ ๗

(๑)　สนามหลวง

สนามหลวงมีมาตั้งแต่สมัยเริ่มสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ เดิมยังมีพื้นที่ไม่ กว้างขวางเท่าปัจจุบัน จนกระทั่งสมัยรัชกาลที่ ๕ จึงโปรดให้รื้อป้อม ปราการต่าง ๆ และใช้พื้นที่ของวังหน้าบางส่วน เพื่อขยายและตกแต่งบริเวณ ท้องสนามหลวงจนเป็นรูปร่างอย่างทุกวันนี้ นอกจากนั้น ยังทรงโปรดให้ปลูก ต้นมะขามรอบท้องสนามหลวง ซึ่งก็ยังคงมีอยู่จนปัจจุบันด้วย

สนามหลวงเป็นที่โล่งกลางเมืองที่มีกิจกรรมหลาย ๆ ชนิดเกิดขึ้น เช่น เคยใช้เป็นสถานที่ปลูกข้าว ในสมัยรัชกาลที่ ๓ เป็นสถานที่ประกอบพิธีและ สร้างพระเมรุมาศ เวลาถวายพระเพลิงพระบรมศพพระมหากษัตริย์และพระ บรมวงศ์ชั้นสูง เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีพืชมงคลและงานพระราช พิธีและมหรสพอื่น ๆ เคยใช้เป็นตลาดนัดวันเสาร์-อาทิตย์

นอกจากนี้ สนามหลวงยังช่วยส่งเสริมให้พระบรมมหาราชวังและวัด พระศรีรัตนศาสดาราม มีความสง่างาม สมกับเป็นมรดกอันล้ำค่าของชาติ

(๒)　ถนนข้าวสาร

ถนนข้าวสาร เป็นถนนที่ตัดตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งเห็นได้จากแผนที่ เก่าที่มีการสำรวจ ในปี พ.ศ. ๒๔๖๔ สองข้างของถนนข้าวสาร โดยเฉพาะ ด้านใกล้กับถนนจักรพงษ์มีเรือนแถว ซึ่งโดยมากเป็นห้องแถวไม้สร้างอยู่แล้ว นับว่าเป็นชุมชนที่มีความเก่าแก่พอสมควร

ปัจจุบัน ถนนข้าวสารเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่นักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ เพราะเป็นบริเวณที่มีเกสต์เฮาส์อยู่มากที่สุด ซึ่งทำให้เสมือนเป็นชุมชนชาว ต่างชาติโดยเฉพาะชาวตะวันตกในเขตเกาะรัตนโกสินทร์ในยุคนี้

(๓)　ถนนราชดำเนินกลาง

ถนนราชดำเนินมีอยู่ด้วยกัน ๓ ช่วง เชื่อมระหว่างพระบรมมหาราชวัง กับพระราชวังสวนดุสิตซึ่งอยู่ทางเหนือของพระนคร ด้านในจากถนนหน้า พระลานถึงสะพานผ่านพิภพลีลาเรียก“ถนนราชดำเนินใน” ส่วนต่อมาจาก สะพานผ่านพิภพลีลาถึงสะพานผ่านฟ้าลีลาศเรียก “ถนนราชดำเนินกลาง” และจากสะพานผ่านฟ้าลีลาศถึงพระราชวังสวนดุสิตเรียก “ถนนราชดำเนิน นอก”

ถนนราชดำเนินทั้งสามสายสร้างในสมัยรัชกาลที่ ๕ ถนนราชดำเนินกลาง เป็นถนนกว้างขวางมาก เดิมมีต้นมะฮอกกานีปลูกอยู่สองข้างทาง แต่หลังปี พ.ศ.๒๔๘๔ก็ได้มีการตัดต้นมะฮอกกานีทิ้ง ละสร้างอาคารรูปทรงสมัย ใหม่ขึ้น ทำให้ถนนราชดำเนินกลางเปลี่ยนแปลงมาจนเป็นอย่างที่เห็นใน ปัจจุบัน

(๔)　อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย

อนุสาวรีย์แห่งนี้สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๘ ในปี พ.ศ. ๒๔๘๒ เพื่อเป็น ที่ระลึกถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครอง จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช มาเป็นระบอบประชาธิปไตย เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๕

อนุสาวรีย์ถูกออกแบบ โดยใช้สัญลักษณ์เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์การ เปลี่ยนแปลงการปกครอง เช่น ความสูง ๒๔ เมตรของปีกทั้งสี่หมายถึง วันเปลี่ยนแปลงการปกครองคือ ๒๔ มิถุนายน มีปืนใหญ่ ๗๕ กระบอกที่ ฝังปากกระบอกลงดินหมายถึงปีพ.ศ. ๒๔๗๕ และยังมีส่วนประกอบอื่น ๆ ที่เป็นสัญลักษณ์อีกมากมาย

(๕)　เสาชิงช้า

เสาชิงช้าเป็นสัญลักษณ์ที่สำคัญของกรุงเทพฯ สร้างเสร็จในปีพ.ศ. ๒๓๒๗ มีความสูง ๒๑.๑๕ เมตร ใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีโล้ชิงช้า ซึ่งเป็นการขอพรจากเทพเจ้า พิธีโล้ชิงช้าได้มีขึ้นตั้งแต่ พ.ศ. ๒๓๒๗ จนถึง พ.ศ.๒๔๗๖ จึงยกเลิก ส่วนพิธีพราหมณ์อื่น ๆ ยังคงมีต่อที่เทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ เสาชิงช้าทำด้วยไม้ มีการซ่อมแซมหลายครั้งในปี พ.ศ. ๒๓๖๑, ๒๔๖๓, ๒๔๗๘ และครั้งหลังสุดเป็นการซ่อมแซมครั้งใหญ่เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๕

(๖)　ปากคลองตลาด

บริเวณปากคลองตลาด เคยเป็นตลาดน้ำมาก่อนตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๑ ในสมัยก่อน คลองคูเมืองเดิม บริเวณที่มาบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาด้านใต้ พระนคร เรียกว่า “ปากคลอง ตลาด” แสดงว่า คงมีตลาดซึ่งมีขนาดใหญ่ และสำคัญพอสมควร ปัจจุบันไม่มีตลาดน้ำปรากฏอยู่แล้ว แต่ยังคงสภาพ เป็นตลาดอยู่ซึ่งเป็นตลาดขายส่งดอกไม้ และผลิตผลทางการเกษตรที่ใหญ่ และสำคัญที่สุดของประเทศ

(๗) ศาลเจ้าบ้านหม้อ

ศาลเจ้าบ้านหม้อ เดิมเป็นเพียงศาลพระภูมิเล็กๆ มีมานานกว่า ๑๐๐ ปี แล้ว เป็นที่นับถือของชาวจีน เชื่อกันว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ในทุก ๆ ด้าน ผู้ใด ให้ความเคารพนับถือกราบไหว้อธิษฐานประสงค์สิ่งใด ก็มักจะสมปรารถนา

(๘)　ศาลาเฉลิมกรุง

โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมกรุงนี้ รัชกาลที่ ๗ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ หม่อมเจ้าสมัยเฉลิม กฤดากร ออกแบบและควบคุมการก่อสร้าง 　เพื่อ การฉายภาพยนตร์ และแสดงละครให้เป็นอนุสรณ์ในการเฉลิมฉลองพระนคร ครบ๑๕๐ปี ในปีพ.ศ. ๒๔๗๕ ในสมัยนั้นศาลาเฉลิมกรุงเป็นโรงภาพยนตร์ ที่ทันสมัยที่สุดในภาคพื้นเอเชียตะวันออก เพราะมีเครื่องปรับอากาศเป็น แห่งแรก ศาลาเฉลิมกรุงสร้างเสร็จและเปิดแสดงได้ในคืนวันที่ ๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ และได้ใช้เป็นโรงภาพยนตร์ในเวลาต่อมา

เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๑ ได้มี การปรับปรุงครั้งใหญ่ และเมื่อเร็ว ๆ นี้ศาลาเฉลิมกรุงได้งดฉายภาพยนตร์ และปรับปรุงอีกครั้งหนึ่ง เพื่อใช้เป็นโรงละครและฉายภาพยนตร์ในบางครั้ง

(๙)　ตึกยาว โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย

โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย มีต้นกำเนิดมาจากโรงเรียนมหาดเล็กหลวง ที่จัดตั้งโดยสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ และรัชกาลที่ ๕ ทรงเป็นองค์ อุปถัมภ์ โรงเรียนนี้อยู่ที่พระตำหนักสวนกุหลาบภายในพระบรมมหาราชวัง เมื่อปีพ.ศ.๒๔๒๔ และในปี พ.ศ. ๒๔๓๐ ก็ได้ย้ายออกไปเป็นโรงเรียน พลเรือนในพื้นที่ปัจจุบัน

อาคารตึกยาว สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๕ ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ เดิมตึกนี้ วัดราชบูรณะซึ่งเป็นเจ้าของที่ดินจะสร้างตึกแถวเพื่อเก็บค่าเช่า แต่กระทรวง ธรรมการ (กระทรวงศึกษาธิการ) ได้ทูลขอพระราชทานสร้างเป็นอาคารเรียน แทน โดยมีตึกยาวขนานไปตามถนน มีเฉลียงทางเดินอยู่ด้านหลัง ส่วน ด้านหน้าเป็นหน้าต่าง และมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบยุโรป เป็นอาคาร ที่นอกจากจะเป็นสัญลักษณ์ของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัยแล้ว ยังเป็น สัญลักษณ์ของการศึกษาแผนใหม่ของประเทศไทย ที่ได้ริเริ่มในสมัยรัชกาล ที่ ๕ อีกด้วย

(๑๐)　สะพานปฐมบรมราชานุสรณ์ และพระอนุสาวรีย์รัชกาลที่ ๑

สะพานพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หรือสะพานปฐมบรมราชานุสรณ์ หรือ ที่มักเรียกกันว่า “สะพานพุทธ” นั้น สร้างเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๗๕ ในสมัย รัชกาลที่ ๗ เชื่อมฝั่งพระนครและฝั่งธนบุรีเข้าด้วยกัน สะพานนี้สร้างขึ้น ในคราวเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ ๑๕๐ ปี เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พระ มหากษัตริย์องค์ผู้สร้างกรุงรัตนโกสินทร์ คือ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า จุฬาโลกมหาราช สะพานนี้มิใช่สะพานแห่งแรกที่สร้างข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา เพราะสะพานแรกที่ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาคือ สะพานพระราม ๖ เป็นสะพาน รถไฟ เริ่มสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๖๕

ที่บริเวณเชิงสะพานพุทธ เป็นที่ประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก อนุสาวรีย์นี้สร้างขึ้นในคราว เดียวกับสะพานพุทธ ผู้ออกแบบและอำนวยการสร้างคือ สมเด็จพระเจ้า บรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ โดยมีผู้ปั้นพระบรมรูป คือ ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี